Kwilecki Mieczysław (1833–1918), ziemianin, działacz polityczny i gospodarczy, parlamentarzysta. Ur. 15 VIII w Malińcu w pow. konińskim, był synem Hektora (1800–1843) i Marii Izabelli hr. Tauffkirchen und Laterano, damy dworu bawarskiego (1807–1855), bratankiem Arsena (zob.). Lata dzieciństwa spędził w Malińcu, a po śmierci ojca przebywał w Świdnicy (pow. Wschowa), skąd dojeżdżał do gimnazjum (prawdopodobnie Marii Magdaleny) w Poznaniu. Później kształcił się w korpusie kadetów w Dreźnie i w szkole wojennej w Berlinie, gdzie następnie służył jako podporucznik w artylerii gwardii. W r. 1862 znalazł się w szeregach organizacji narodowej, a w r. n. jako komisarz powiatowy pow. szamotulskiego zajmował się zbieraniem podatku narodowego i zakupem broni. Skompromitowany dowodami działalności powstańczej, odkrytymi w papierach Jana Działyńskiego, został na krótko osadzony w więzieniu szamotulskim. Wypuszczony na wolność, wyjechał do Paryża, ale stawił się na wezwanie władz na proces w r. 1864, przez trzy miesiące przebywał w więzieniu, ostatecznie został zwolniony z braku dowodów winy.
Po r. 1864 K. rozpoczął działalność parlamentarną i gospodarczą wykazując w tej ostatniej dziedzinie nieprzeciętne talenty. Znaczenie rodziny i duży majątek własny (wcześnie objął rodzinne Oporowo, Kluczewo w Szamotulskiem, Świdnicę, po bracie Władysławie otrzymał klucz gosławicki, ok. r. 1876–1878 dokupił Grodziec w pow. kaliskim, natomiast Kwilcz, uzyskany po stryju Arsenie w r. 1883, przekazał w rok później synowi Hektorowi) ułatwiły mu zajęcie poważnej pozycji wśród wielkopolskiej szlachty. W r. 1866 został wysunięty przez wielką własność Poznańskiego do Izby Panów sejmu pruskiego, w której zasiadał dożywotnio. Wielkiej roli tam nie odegrał, niemniej jednak przemawiał wiele razy w sprawach narodowych (1873 – przeciw projektowi ustawy językowej, 1876 – przeciw projektowi ustawy o języku urzędowym, 1886 – przeciw utworzeniu Komisji Kolonizacyjnej, 1887 – w sprawie nowego podziału na powiaty, 1902 – przeciw nowemu projektowi ustawy kolonizacyjnej, 1908 – przeciw projektowi ustawy o wywłaszczeniu). W marcu 1916 r. wybrany został wiceprezesem Koła Polskiego w Sejmie. Był również posłem do parlamentu północnoniemieckiego (1867–70) z okręgu Śrem-Środa. Od lat siedemdziesiątych należał do prowincjonalnego komitetu wyborczego, był też prezesem Centralnego Komitetu Wyborczego dla Poznańskiego, usunął się jednak w r. 1887 w związku z oskarżeniami, jakoby bank «Kwilecki, Potocki i Sp.» sprzedał majątek Radłowo Komisji Kolonizacyjnej.
W początkach kariery politycznej należał K. do grona szlachty liberalnej, popierał „Dziennik Poznański” (w r. 1860 ofiarował 200 tal. i pożyczył 3 tys. na kaucję), od początku jego istnienia aż do swojej śmierci był prezesem Rady Nadzorczej Tow. Akc. „Dziennik Poznański”, a w r. 1872 należał do współzałożycieli Tow. Oświaty Ludowej. Podobnie jednak jak i „Dziennik”, przeszedł K. wyraźną ewolucję, zbliżył się do konserwatystów i ugodowców. W r. 1888 witał w Poznaniu cesarzową z nadzieją, że wraz ze zmianą dynasty zaistnieje możliwość nawiązania korzystnych dla Polaków kontaktów z nowym cesarzem. W r. 1892 brał udział w deputacji do min. R. Bossego, w czasie jego pobytu w Poznaniu, w sprawie ustępstw dla języka polskiego w szkole. Odchodził jednak wyraźnie od polityki oddając się coraz bardziej działalności kulturalnej i gospodarczej. W ziemiańskim Bazarze był długie lata (1870–1901) członkiem dyrekcji (dyrektorem administrującym), a potem (1902–9) prezesem rady nadzorczej. Popierał finansowo Tow. Pomocy Naukowej, którego był członkiem od r. 1870, a prezesem w l. 1900–18. Był też jednym z fundatorów Teatru Polskiego w Poznaniu (1875).
Najbardziej aktywny był K. w organizacjach gospodarczych. Sam świetnie prowadził własne majątki, zwłaszcza znana była jego zarodowa owczarnia w Oporowie, przynosząca mu liczne nagrody na wystawach (np. w Moskwie, Buenos Aires). Angażował się w budowę zakładów przemysłu rolnego; założył m. in. syropiarnię we Wronkach. Należał do Centralnego Tow. Gospodarczego (CTG), od r. 1865 jako członek zarządu, a od 1901/2 honorowy członek zarządu. Z ramienia CTG organizował wystawę rolniczą w Szamotułach (1870), reprezentował go na toruńskim sejmiku gospodarczym dla nawiązania kontaktów ze szlachtą pomorską itd. Najważniejszym przejawem jego działalności gospodarczej stało się utworzenie w r. 1870 (28 IX) Banku Rolniczo-Przemysłowego «Kwilecki, Potocki i Sp.», zajmującego się głównie handlem płodami rolnymi. Bank ten, zamieniony później na spółkę akcyjną, był jedną z największych polskich instytucji kredytowych w zaborze pruskim. W dwa lata później współdziałał K. w założeniu Banku Włościańskiego i był członkiem jego rady nadzorczej (do 1918 r.). Był wreszcie także zastępcą przewodniczącego sekcji poznańskiej Związku Producentów Okowity w Niemczech (od założenia w r. 1898 do r. 1914). Zmarł 5 VI 1918 r. w Oporowie. Od r. 1857 ożeniony był z Marią Mańkowską (1837–1924) z Winnogóry, siostrą Barbary (zob.), wnuczką gen. J. H. Dąbrowskiego, z którą miał 3 synów: Hektora (zob.), Władysława i Kazimierza, oraz cztery córki.
Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Wer ist’s, 4. wyd.; Boniecki; Borkowski J. S. Dunin, Genealogia utytułowanych żyjących rodów polskich, Lw. 1895; Żychliński, VII 94, XXX 1254; – Jakóbczyk W., Patron Jackowski, P. 1938; tenże, Studia z dziejów Wielkopolski, P. 1967, III; Karwowski S., Historia W. Księstwa Poznańskiego, P. 1919–31 II, III; Komierowski R., Koła polskie w Berlinie 1860–1866, P. 1913; tenże, Koła polskie w Berlinie 1875–1900, P. 1905; Księga jubileuszowa C. T. G., P. 1911 III 304 (po s. 48 fot.); – Anklage-Schrift wegen Hochverrats, Berlin 1864 s. 219–22; Specht F., Reichstags-Wahlen von 1867 bis 1897, Berlin 1898; Szuman H., Luźne kartki z wspomnień, P. 1898 s. 42; – „Czas” 1887 nr 8, 26, 1918 nr 242; „Dzien. Pozn.” 1918 nr z 7–9 i 12 VI; „Kur. Pozn.” 1918 nr z 7 VI; „Praca” 1907 nr 41 (fot.), 1918 nr 24; – Informacje rodziny.
Adam Galos